81 İl Türkiye Rehberi

Gaziantep - Yöresel Sözlük

A

KelimeAnlamı
A'AAMHitap şekli / ağam / ağabey
AAŞAMAkşam
AAZINDANAğzından
ABDAL AŞIKarışık
ABDESHANATuvalet
AÇACAKKapı kilidi, anahtar
ADIBELİBari
AHIRBüyük ve küçükbaş hayvan barınağı
AHMEDİYEKadınların sarı renkli başörtüsü
AKKEREHayvanların yem yedikleri yer
AKKEZEBaston
ALAYIHepsi
ALLEFÇİLİKTahıl eleyen kimselere verilen isim
ALMAElma
AmbelbeterBundan daha kötü
ANGESLEKBilerekten, kasten
ARASATahıl satılan yer
ARİŞAsma
ASASEsas
ASPABGünlük hayatta kişinin üzereine giydiği elbise
AŞGÜNBoyun bağı / atkı
AVADANLIKHediyelik eşya, takı
AVRAEvli Kadın
AYELHanım/karı/eş
AYİPSİZ ATEPSİZDoğacak bebekler için; sağlıklı, sıhhatli, kusursuz, sorunsuz doğması için söylenen temenni sözüdür
AYNALI SANDIKİçine yazma yada eşarp konulan kapağında ayna bulunan ufak sandık
AYRETİYakışmayan/çirkin/uymamış
AZAPBir yıllık tarım işçisi

 

 

 

 

B

BAABana
BAHDENEZMaydonoz
BAKDENİZMaydanoz
BALCANPatlıcan
BALHIMAKSancımak
BARDAK ALTIÇatı katı
BASAMAKSabit merdiven
BAYAKLEYNBiraz önce
BAYRAMCALIKBayram için alınan kıyafet
BEÇAREBiçare
BELLEĞAAKirli suların aktığı açık kanal
BERKİTMEKSıkıştırmak
BESSadece, yalnız
BEYLEBöyle
BIHÇITestere
BILDIRGeçen sene
BILOUTBu defa
Bİ SOHUMBir lokma/bir parça
BİLMEYMBilmiyorum
BinaanBir defa
BÖÖNBugün
BUYAN ŞERBETİMeyan şerbeti
BÜK ÜZÜMÜBöğürtlen

 

 

 

 

C

CAARTLAK KEBABICiğer kebabı
CAMIZBir öküz cinsi
CERCERTahılları sapından ayıran kesici alet
CEREMEKarşılık / ceza
CINCIKKırık cam parçası
CIRTATANKırsal bölgelerde yetişen parmak büyüklüğünde yabanı meyvesi olan bir bitki
CIVIK YEMEKHer türlü sulu yemeğe verilen genel bir ad
CİVELEKArazisi olmayan köylü
CODARSakat
CORBir kaç kişinin karşılıklı sohbeti
COR ETMEKKarşılıklı konuşmak
CULLUBÇocukların misket oynamak için yere kazdıkları küçük çukur
CULLUKHindi
CUMBUR CEMEATHep beraber / topluca
CURUNHavuz
CÜCÜKCivciv
CÜMLE KAPISIEvin dış kapıdan sonraki iç te bulunan kapısı
ÇABITGereksiz bez parçası
ÇAĞLABadem
ÇARPANAAyakkabının topuk tarafındaki arka kısmının topuğun altına yatırılmış şekli
ÇARPANADomatesin kışın yenilmek üzere yazdan bol tuzlu bir şekilde kurutulması
ÇAŞIMAKGevşemek
ÇATIKadınların su taşımak için kullandıkları boyna geçirilen alet
ÇATMAÜç ayaklı askılık
ÇELETAfacan
ÇIKINEkmeğe sarılan bez bohça
ÇIKKLASadece
ÇIKRIKKelep halindeki ipi yumak haline getirmek için kullanılan aletin adı
ÇITKIGelin başı süslemesi
ÇIZMAÇizme
ÇİBİK ÇALMAKEl çırpmak
ÇİMMEKBanyo yapmak
ÇOTURABüyükçe bidon
ÇÖMÇEServiste kullanılan büyük kaşık /yemek kepçesi
ÇÖRTENÇatıdan akan suyu yönlendiren oluk
ÇULGerekmez bez parçası
ÇULLAMALahmacun,börek gibi içli yemeklerin içinin normalden fazla olması durumu

 

 

 

 

D

DAHREAğaç kesim işlerinde kullanılan alet
DAMDIRASaz
DARABAKepenk
DARIMısır
DARI SAPIKoçan
DEHLİZSokak
DELİPBulgur değirmeni
DEPELEMEKAyakla ezmek
DEPİKTekme atma
DEPMEBidon
DERME/DEREMETopaç
DEZETeyze
DıbıkYapış yapış
DIHIZİstenilenden fazla / çok
DIMIŞKI ÜZÜMYöreye has bir üzüm çeşidi
DIRABZINMerdiven korkuluğu
DİLMEÜzüm suyu, nişastadan yapılmış tatlı
DOLAKKadınların namaz kılarken başlarını örttükleri beyaz renkli eşarp
DOLBAKBaşı açık
DON KAZANIÇamaşır kaynatmak için yapılmış kazan
DÖGMEBuğdaydan yapılmış keşkek
DÖŞGöğüs
DÖŞÜN TAHTASIGöğsün kafesinin ön yüzü
DULDAGölge
DULUKSaç Favori
DUZ ÖLBESİTuz koymak için tahtadan yapılan silindir şeklindeki kap(tuzluk)
DÜRBEKEDarbuka
DÜRÜMPide (lavaş/yufka) ekmeğin içerisine yenilecek gıda konulduktan sonra ekmeğin yuvarlanmış hali

 

 

 

 

E

EEREğer
EFENKalitesiz
EL ÖPENKertenkele
ELETMEKGötürmek
ELLİK GAVURUErmeni
ERGENGenç kız ve erkek
ESİKCAZKadınlar için kullanılan bir tabir
ESNAF SARESİEsnafın yılın belirli gününde dükkanlarını kapatarak piknik yapması
EŞMARLAŞMAKİşaretleşmek
ETEE ESİKKadınlar için kullanılan bir tabir
EV EKMEEEvde yapılmış yufka şeklindeki ekmek

 

 

 

 

F

FAALTarla işçisi
FANUSGemici feneri
FARTÇIPekmez yapmak için üzüm tepeleyen kimse
FELEEFeleği
FENİKMEKFenalaşmak
FERMENEKadın yeleği
FIHARAFakir
FIHARACAZZavallı
FİREZEkini biçilmiş tarla
FİRİK PİLAVIFirikten yapılmış yöresel pilav
FİRİKBuğdayın yaşken toplanıp ateşten geçirilmiş hali

 

 

 

 

G

GADAN BAA GELEDerdin tasan bana gelsin. Sana birşey olmasın
GALABAKalabalık
GALLEPara kasası
GALLEDARKasiyer
GANNEŞişe
GAP GACAKMutfak eşyası
GARALTIEv eşyası
GASPAĞANCAKZorla
GATREMBİZKavanoz
GAVIRGAPatlamış mısır
GAZ OCAAİçerizine gaz konularak çalışan bir tür ocak
GEÇİKeçi
GEDEN AYGeçen ay
GELİYSİNGeliyorsun
GENLEREKendilerine
GERCİKGıcık
GERGÂHGergef
GERGEÇÇamaşır serilen ip
GIHIRDAKKuyruk yağının eritilmesiyle elde edilen içinde az miktarda et bulunan katılaşmış yağ
GINPICAASapı tahta olan büyükçe bıçak
GIYGICIKemancı
GIYYIKÇuvaldız/büyük iğne
GIZDIRMA DUDMAKYüksek ateşli olmak,ateşlenmek
GİDİŞMEKKaşınmak
GOĞURTMAKBırakmak, salmak
GOLÇUBekçi
GOOŞKoğuş
GÖREGüya
GÖTÜMLENMEKGereksiz yere kapris yapmak
GÖYÜNGönül
GULUNÇSırt
GURU YERÜzerinde örtü olmayan yer
GUVARMAKBırakmak
GÜLLEMisket

 

 

 

 

H

HABBABTakunya
HACET YERİYatak&yorgan rafı
HAKEKEBir çocuk oyunu
HAKİYEHikaye
HAKMETHikmet
HALFEHademe/hizmetli/usta yardımcısı
HALLEBuğday ve şıra kaynatan kazan
HALLİKYöreye has bir koyun cinsi
HAMADANTepsi
HAMEYLİGümüşten yapılan boyundan göğse kadar uzanan birtür kolye
HAMITAtların boynuna geçirilen boyunduruk
HAMPARABüyük ve beyaz sert taşlar
HANEEN ULUĞUGereksiz konuşma
HANEKKonuşmak (Laf)
HANİFİMusluk /çeşme
HAP HAPTakunya
HARANeresi
HARADANNereden
HARAFBakımsız
HARALKıldan yapılmış büyük çuval
HARBULTahıl elemekte kullanılan elek
HARPANADAKAniden
HARRAFTarla başlarına açılan ağzı çok geniş kuyu
HARTİK HURTİKEğri büğrü, biçimsiz
HASMarul
HASITLAMAKKıskanmak
HAŞILDokuma
HAŞLAMAKPara harcamak / pişirmek / birine kızmak sözle mahçup etmek
HAVARAEski antep evlerinin yapımıda kullanılan bir tür kireç taşı
HAYADAvlu, bahçe
HAYCEHatice
HAYDEYöreye has altı kösele üstü deri
HAYİRİncir
HAYLANasıl
HAYRATİçinde su depolanan üstü kapalı yer / hayır için yapılan hertürlü iş
HAZNEKiler
HAZVELKorlanmış ateş
HAZVELKötü, işe yaramaz
HEDİKKaynatılmış buğday
HERİFBey, adam
HEYİRMEKÇocukların neşeli birşekilde oyunlar oynaması
HIMSIMAYemeğin tadının bozulması
HIRHIZHırsız
HISIMAkraba
HIMBina temeli
HORANTAAile fertlerinin tümü
HÖNÜSÜBir üzüm çeşidi
HÖSGÜTsuskun, sessiz sakin insan
HÖSÜNHüseyin

 

 

 

 

I-İ

ISTIFIL OLBildiğin gibi yap (allah seni nasıl biliyosa öyle yapsın)
İDARA ÇIRAGaz lambası
İGİNİKDizanteri
İLİKLEMEKDüğmelerini kapatmak
İNCE SAZOrkestra
İNNEİğne
İTEĞİEkmek yaparken üzerine un konulan bez
İZARKara çarşaf

 

 

 

 

K

KAHGEKaake/ramazan bayramında yapılan yuvarlak,sert simit
KALEM AÇKIKalem traş
KARSAMBAÇPekmez ve karın karışımıyla yapılan bir tür soğuk tatlı
KASEFET BASMAKUyuklamak, esnemek
KASNAKAntep işi işlemek için kullanılan iki çember şeklindeki tahtadan yapılmış düzenek
KASTELÇeşme
KEÇİKBir tür eşarp bağlama şekli
KELEPYumak(iplik yumağı)
KELLEKez, defa, kere
KEMÇİKKonuşan kişinin ağzını eğerek konuşması
KENEYİİnadına
KERCETMEKTaklit etmek
KISKAÇÇamaşır mandalı
KİNEKi
KİZZİKHayvan bağlamak için yere çakılan demirden veye tahtadan yapılmış kazık
KOLÇAKYolma yolunurken kola takılan bir tür koruyucu bez
KÖSNÜKİşe yaramaz
KÖYNEKEteği dizlere kadar uzanan bir tür gömlek
KÜBBANBir pide çeşidi
KÜFTakke/başlık/şapka/bere
KÜNCÜSusam
KÜNEFEKadayıf
KÜŞÜMLENMEKAğır ikram, saygı, büyük yardım vs. Görüp altında ezilmek, mahçup olmak

 

 

 

 

L

LİRİK ÇIRAİçine zeytin yağı konulup ucundaki fitilin yakılmasıyla aydınlatmada kullanılan alet
LOĞTaştan veya demirden yapılmış silindir şekindeki alet

 

 

 

 

M

MAAMEDMehmet, muhammet
MAASİMGariban/suçsuz/masum
MAAYERiyi, kaliteli /garantili
MADDAAEv yapımında kullanılmak üzere yerdeki taşlar kesilerek oluşturulmuş büyük cukur veya magara şeklini almıs yerlere verilen isim
MADEMide
MAHMİLDuvarın içine yapılmış dolap
MAHRASebze kasası
MAHRADerinliği olan sandık / dara
MAKLAPSamanlık
MALAKPantolonun alttarafının katlanmış hali
MALHITAKırmızı mercimek
MASAMMAKMerdiven basamağı
MASMANAZeytin yağı ve sabun üretilen yer
MAŞARATarla sulaması için oluşturulan alan
MAŞRABASürahi
MEKİNEKamyon
MELHAFESeyrek dokunmuş kumaş
MERÇTaban suyu yakın olan yer
MESESUcu demirli sopa
MEŞEFEBanyo havlusu
MEŞŞEFEPeştamal
MEYMENETSİZSevilmeyen
MIHÇivi
MıhrısCimri
MIRRIKCıvık çamur
MILÖrgü şişi
MİNDELBezden veya kauçuktan yapılmış üzerine oturmak için kullanılan yaygı
MİNTANGömlek
MİSKİLİMGüzel / değerli, paha biçilmez
MİŞ MİŞKayısı
MUMBARDolma yapımında kullanılan bağırsak
MUNDARBozulmuş / kullamılmaz hale gelmiş
MUTLAKMuska

 

 

 

 

N

NACARMarangoz
NAHIRBüyükbaş sığır sürüsü
NAVAHTNe zaman
NEÇENice
NEÇEYEKaç para
NİŞHafif nemli yer

 

 

 

 

O-Ö

OFURTMAKAbartmak
OĞARTMAKOnarmak / atmir etmek
OĞURLAMAKHırsızlık yapmak
OKLA LOMBAFlorasan lamba
OLDOOOlduğu
OSURTA OSURTAzorla, cebren
OVAĞANÇAKO zamana kadar
ÖDÜNLÜ OLMAKKorkmuş kişi
ÖKENMEKBirisinin konuşmasını taklit etmek
ÖKSEMEKÖzlemek
ÖLBETahtadan silindir şeklinde kap
ÖLBE KAPAATahtadan yapılmış kutunun kapağı
ÖRKLEMEKHayvanı otlaması için bir yere bağlamak
ÖRTMEBir nevi balkon
ÖTEBERİMuhtelif eşya
ÖTEEÖteki

 

 

 

 

P

PASKİLKantar
PATLAKPlastik su bidon
PENDİRPeynir
PERÇEMSaçın ön kısmı
PEYBAZSalata
PINTavuk kümesi
PİSİK DAŞŞAABir tür tatlı
PİSİKKedi
PİSSİKKedi
PONTURPantolon
PÖÇKalça
PUHARAbaca
PUSMAKDiz çöküp oturmak

 

 

 

 

R

RAFİKArkadaş

 

 

 

 

 

S-Ş

SAASana
SAANTabak
SAASIKüçük kürek (saksı)
SAEPSahip
SAHDENGerçekten
SAHOCeket
SAHREPiknik
SALLAMAKalınca yapılmış ekmek
SAMSAKSarmısak
SANGOLOÇTahtaravalli
SARATKum elemede kullanılan kare veya dikdörtgen şeklindeki elek
SAVANSofra bezi / halı veya kilimin üzerine örtülen açkı
SAVUŞ DA GET / KO DA GETdefol git
SAYAİş önlüğü
SEBİLBedava
SEKİBahçeli evlerde genellikle yaz aylarında oturmak için kapı veya pencere önlerine yapılan yer seviyesinden yüksekçe olan yer
SELEÇamaşır konulan plastik sepet
SELLİF ETMEKOrtalığa düşürmek, sebil etmek
SEN SAA İYİ BAKKendine iyi bak
SERPENEBağda üzümü kaldıran çatal sopa
SINDAKKuytu köşe
SINDIMakas
SIYIPMAKKaymak
SIYPANCAKKaydıraç
SIYPMAKKaymak
SİFTAHİlk
SİGEÇBahçe kenarındaki çit
SİLECEHayvanların üzerine yük yüklemek için demir veya tahtadan iki tarafı birbirine eşit yapılan sepete benzeyen yapıt
SİLLETokat
SİNİTepsi
SİRLİ SİTİRLİTertipli / düzenli
SİYPANCAKKaydırak
SOKLANMAKSöylemek / kızmak
SOKUBulgur,ezmek için taştan yapılan yer
SOMYAKanepe
SONASonra
SOYHAGünlük yaşamda giyilen kıyafet
SÖBELEKMısır koçanı
SÖHÜRSahur
SÖÖRMEPatlıcandan yapılan yemek
SÖÖRMEPatlıcanın közde pişirilmiş hali
SUFRASofra
SULAMAŞeker, yağ ve hamurdan yapılan yemek
SUMAĞI BARABARSuyu çıkana kadar
SUMSUKYumruk
SUVAŞMAKSıvaşmak, yapışmak, bulaşmak
SÜLLÜMTahta merdiven
SÜYÜKSaçak / çatının saçak kısmı
ŞABŞAKBir litrelik plastik sürahi
ŞAHILEşek, at veya katırın üzerinde su taşımak için kullanılan ve hayvanın semerinin üzerine konan bir tür dengeleyici mekanizma
ŞAKYolluk şeklinde dokunmuş ince uzun kilim
ŞAMŞAM ŞAKIMAKPırıl pırıl parlamak
ŞARMITAAhlaksız (kadınlar için)
ŞARPAEşarp
ŞİMELAvuç
ŞİMELLEMEKAvuçlamak
ŞİNDİŞimdi
ŞORAKTuzlu

 

 

 

 

T


TABAAT
Huy
TABAKAİçerisine tütün konulan kutu
TADİYA GELİY, DA BAA, GEÇİL DEYİşte oradan geliyor, daha da bana cekil diyor
TAĞAPencerenin alt kısmındaki kenar
TAHARLAKMakara
TALGINÖlen kimsenin defnedildikten sonra hocanın mezarın baş tarafına geçerek telkinde bulunması/telkin
TAMAHBencil/cimri
TAMAN AAİşte burada
TAMANDeğil mi? Anlamında kullanılan soru tümleci
TANDIRTahtadan yapılmış ufak masa şeklindeki yapıtın içine köz halindeki ateşin mangalla konularak ısınmada kullanılan araç
TAPLAMABir çeşit ekmek
TARPADAKAnsızın/aniden
TASBardak
TAŞKALATelaşlanma / panik
TAYKEŞÇift olan bir şeyin çiftlerden her birinin diğerinden farklı olması
TEBELLEŞSataşmak
TELBİS ETMEKEkimden önce araziyi bol su ile sulamak
TELİSKendirden yapılmış çuval
TEMETOSDomates
TERŞİElde ip eğirmek için kullanılan tahtadan yapılmış bir alet
TEŞTÇamaşır yıkanan geniş kap
TEZZETaze
TINTABAATTitiz
TİYARATeyyare, uçak
TİYEKAsma fidanı
TOPAÇKuşbaşı şeklinde doğranmış etin, daha sonra yanilmek üzere kavrulup tuzlandıktan sonra, yumruk büyüklüğünde sıkılmış hali
TOSBAĞAKaplumbağa
TÖÖTÖlen kişi için ölümünden birkaç gün sonra ölenin ruhuna bağışlanmak edilmek üzere 70000 adet tevhid (la ilahe illallah) söylenmesi./tevhid
TUMANDon
TUMANCAKİnsanın göbekten aşağısını açık olması hali
TÜSBEHTespih

 

 

 

 

U-Ü

UMSURUK OLMAKÇok istenilen bir şeye ulaşamama veya azla yetinme)
UŞAKÇocuk
ÜDÜRGÜMatkap

 

 

 

 

V

VIRVIRİKİshal olmak

 

 

 

 

Y

YAALIKMendil
YAĞNSırt. “yağnım balhiy”
YALBIRDAKYarı çıplak
YALDIR CILBAKYarı çıplak
YALYANAKÇıplak ayaklı yalın ayak
YANNIKAyran yapmaya yarayan araç
YARLIKÖnlük
YAVANÇirkin
YAZALAMAKYüzeye yaymak
YAZLIKDam (çatısı olamayan evlerde yaz aylarında oturulan kısım)
YEKİNMEKKalkıp fırlamak
YEMENİDeriden yapılan el yapımı ayakkabı
YENYeğin, çok
YENİCEYeni ekilmiş bağ
YENLİCEKHafif
YERENNİKYarenlik, şaka
YILIK BIRAKMAKHafif açık bırakmak ( kapi, pencere, dolap)
YIRAQUzak
YOORUMYahu / hitap şekli
YUMAKYıkamak
YUNMAKBanyo yapmak, yıkanmak

 

 

 

 

Z

ZABIKSokak
ZAHTERKekik
ZAHVURKurutulmuş sarı çiçek
ZANBIRLANMAKKızmak öfkelenmek
ZEMBİLLastikten yapılmış kulplu sepet
ZEVZİRKüçük siyah renkli göçmen kuş
ZIRZAKapı sürgüsü
ZİBİLHayvan gübresi
ZİKKEHayvanları bağlamaya yarayan demir
ZOGUMLENMEKSinirlenmek
ZONTURLUÖfkeli / kızgın
ZUBUNKadınların giydiği boydan aşağı elbi
Şehir Ana Sayfasına Dön