Ankara - Coğrafi Yapı

Ankara, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan ve ülkenin yüzölçümü bakımından en büyük illerinden biri olan başkentidir. Coğrafi konumu, doğal yapısı, iklimi ve jeomorfolojik özellikleri bakımından oldukça zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Hem tarihi süreçte hem de günümüzde, bu özellikler şehrin ekonomik, kültürel ve sosyal yaşamını doğrudan etkilemiştir.

Konum ve Sınırlar

Ankara ili, 39° 57′ kuzey enlemi ve 32° 53′ doğu boylamı üzerinde yer alır. Türkiye’nin tam ortasına yakın bir noktada bulunması, şehri hem kara yolu hem de demir yolu ulaşımı açısından stratejik bir merkez haline getirmiştir.

Kuzeyde: Çankırı

Doğuda: Kırıkkale ve Kırşehir

Güneyde: Aksaray ve Konya

Batıda: Eskişehir ve Bolu

İl toplam yüzölçümü 25.706 km²’dir ve bu alan Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %3,3’ünü oluşturur. Ankara, yüzölçümü bakımından Türkiye’nin üçüncü en büyük ilidir.

Yeryüzü Şekilleri

Ankara’nın coğrafyası, İç Anadolu Bölgesi’ne özgü olarak bozkır karakteri gösterir. Arazi genel olarak dalgalı platolar, yaylalar, ova ve vadilerden oluşur. Şehir merkezinin rakımı yaklaşık 938 metre olup, ilin en yüksek noktası Kızılcahamam sınırlarında yer alan Işık Dağı’dır (yaklaşık 2.015 metre).

Platolar ve Yaylalar

Ankara’nın önemli bir kısmı Orta Anadolu Platosu üzerinde yer alır. Bu plato, erozyon ve akarsu aşındırması sonucu düzlük ve hafif dalgalı alanlar halinde şekillenmiştir. Kızılcahamam, Çamlıdere ve Beypazarı gibi kuzeybatı ilçelerinde yaylacılık faaliyetleri yaygındır. Yaz aylarında serin havası ve doğal güzellikleriyle öne çıkan Soğuksu Yaylası, Çubuk Yaylaları ve Ayaş Yaylaları önemli örneklerdir.

Dağlar ve Tepeler

Ankara çevresindeki dağlar genellikle yüksek plato alanlarının kenarlarında yükselir.

İdris Dağı (1.995 m) – Nallıhan ve Beypazarı arasında yer alır.

Elmadağ (1.862 m) – Kış turizmi açısından önemli bir merkezdir.

Ayaş Dağları – Batı kesimde yer alır.

Işık Dağı (2.015 m) – İlin en yüksek noktasıdır.

Ovalar

Ankara’nın tarım alanlarını oluşturan verimli ovalar, özellikle akarsu vadileri boyunca yer alır.

Polatlı Ovası – Tahıl üretimiyle ünlüdür.

Bala Ovası – Şeker pancarı ve ayçiçeği tarımı yapılır.

Çubuk Ovası – Sebze ve meyve üretiminde öne çıkar.

Akarsular ve Göller

Ankara ili, denize kıyısı olmamasına rağmen önemli akarsu ve göl sistemlerine sahiptir.

Akarsular

En önemli akarsu Sakarya Nehri’dir. Kaynağını Eskişehir’in doğusundan alan bu nehir, Polatlı yakınlarından geçerek kuzeye yönelir. Diğer önemli akarsular şunlardır:

Kızılırmak – İlin doğu sınırına yakın bölgelerden akar.

Çubuk Çayı – Ankara merkezinden geçerek baraj göllerini besler.

Bent Deresi, İncesu Deresi, Hatip Çayı – Şehir içinde ve çevresinde su kaynakları sağlar.

Göller ve Barajlar

Ankara, içme suyu, tarımsal sulama ve enerji üretimi amacıyla yapılan baraj gölleriyle bilinir:

Çamlıdere Barajı – Ankara’nın en büyük içme suyu kaynağı.

Kavşakkaya Barajı – Sulama ve taşkın kontrolü amacıyla kullanılır.

Mogan Gölü (Gölbaşı) – Kuş gözlemi ve rekreasyon alanı olarak ünlüdür.

Eymir Gölü – ODTÜ yerleşkesinde yer alır, sportif aktiviteler yapılır.

İklim

Ankara’nın iklimi karasal iklim özellikleri gösterir:

Yazlar: Sıcak ve kurak (ortalama 25-30°C)

Kışlar: Soğuk ve karlı (ortalama 0-5°C)

Yıllık Ortalama Sıcaklık: 11-12°C

Yıllık Ortalama Yağış: 350-500 mm

Kış aylarında özellikle kuzey ilçelerde kar kalınlığı 50 cm’yi bulabilir. İlkbahar aylarında ani sıcaklık değişimleri ve don olayları görülür.

Bitki Örtüsü

İç Anadolu’nun bozkır iklimi nedeniyle doğal bitki örtüsü step formundadır. İlkbaharda kısa süreli yeşillenen otlar, yazın sararır. Orman alanları, özellikle kuzey ve batı ilçelerde yaygındır:

Karaçam, sarıçam, meşe ormanları Kızılcahamam, Beypazarı ve Çamlıdere çevresinde yoğunlaşır.

Tarımsal alanlarda buğday, arpa, ayçiçeği ve baklagil tarımı yapılır.

Doğal Kaynaklar

Ankara ve çevresi, maden yatakları bakımından da çeşitlilik gösterir.

Mermer ve traverten – Beypazarı, Nallıhan çevresi

Linyit kömürü – Çayırhan bölgesi

Tuz – Kızılırmak havzası ve Tuz Gölü çevresi

Termal sular – Kızılcahamam, Ayaş, Haymana

Doğal Koruma Alanları ve Milli Parklar

Ankara’nın coğrafi yapısı, biyolojik çeşitlilik açısından da önemlidir.

Soğuksu Milli Parkı (Kızılcahamam) – Kara akbaba gibi nadir kuş türlerine ev sahipliği yapar.

Mogan Gölü Tabiat Parkı – Kuş gözlemciliği açısından zengindir.

Çamkoru Tabiat Alanı – Doğa yürüyüşleri için idealdir.

Kısacası Ankara’nın coğrafi yapısı, stratejik konumu, karasal iklimi, bozkır ve orman ekosistemleri, zengin su kaynakları ile şekillenmiş; hem yerleşim hem de ekonomik faaliyetler üzerinde belirleyici olmuştur.